رمزگشایی از ابهامات روند خروج سرای دلگشا از فهرست میراث ملی

به گزارش خبرنگار مهر، این روزها سالروز ثبت سرای دلگشا معروف به وزیر نظام است که با قدمت تخمینی 130 سال، به عنوان یکی از مهم ترین هویت های خیابان پانزده خرداد (بوذرجمهری سابق)، ارگ سلطنتی و بازار تهران محسوب می شد.

کارشناسان سازمان میراث فرهنگی به دلیل داشتن ویژگی های معماری و تاریخچه آن تلاش کردند تا این اثر در فهرست میراث ملی قرار بگیرد. بنابراین پرونده ثبتی سرای دلگشا توسط پایگاه شهر تاریخی تهران به مدیریت "اسکندر مختاری طالقانی" تهیه و در تاریخ 2/3/1386 به "سعید بکتاش" مدیرکل وقت میراث فرهنگی استان تهران و سه ماه بعد نسخه دیگری از آن به دفتر مدیرکل ثبت آثار کشور ارسال شد و ده روز بعد مهر ثبت، روی این نامه توسط دبیرخانه زده شد. در این میان، هیات امنا سرای دلشگا نیز در روز هفتم آبان ماه سال 86 خواستار ثبت این اثر شده بودند.

مجوز تخریب بنا صادر شده بود

اما مدیرعامل شرکت دلگشا درست دو ماه و 20 روز پس از ثبت این اثر در فهرست میراث ملی کشور یعنی در روز 16/11/86 خطاب به رحیم مشائی مدیرکل وقت سازمان میراث فرهنگی کشور، ابراز نارضایتی خود را از ثبت این اثر اعلام کرد.

یکی از دلایل وی، این بود که مجوز تخریب و نوسازی این بنا در سال 84 در جلسه کمیته منتخب فرهنگی با حضور شهردار منطقه 12، رئیس میراث تهران و رسول خادم، رئیس کمیته فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران به امضا رسیده بوده است.

مدیرعامل شرکت دلگشا در بخش دیگری از این نامه آورده که در صورتجلسه همین کمیته آمده است که طی تفاهمنامه ای بین میراث فرهنگی و شهرداری و شرکت مشاوران باوند، اجازه تخریب و نوسازی مدرسه حافظ، سرای دلگشا و پروژه خیام(بازار فرش) داده و مقرر شد که این طرحها به کمیسیون ماده 5 ارسال و برای ساخت پارکینگ با شهرداری منطقه هماهنگی لازم انجام شود.

بعد از نامه وی به مشایی، این نامه ثبت شد و مشایی به معاون وقت میراث فرهنگی کشور دستور بررسی داد اما معاون میراث فرهنگی، با تاخیر چند روزه به مدیرکل ثبت آثار دستور رسیدگی داد. حال اینکه چرا این تاخیر بوجود آمد، جای سوال دارد چرا که در صورت عدم وجود این تاخیر ممکن بود رسیدگی به این بنا زودتر انجام شود و داستان تخریب آن ادامه نداشته باشد.

در بخش دیگری از این نامه مدیرکل وقت میراث فرهنگی استان تهران تنها به این نکته اشاره کرده که " مباحث مربوط به نماسازی و همخوانی بنا مهم است" این درحالی است که این موضوع می بایست به صورت مفصل تر در جلسه بیان می شد تا امروز کارشناسان ثبت جهانی کاخ گلستان بابت قرار گرفتن سرای دلگشا در حریم کاخ گلستان با مشکل مواجه نشوند.

رضایت مالک بدون ابلاغ به آن

از سوی دیگر فرمی که خلاصه اطلاعات ثبتی اثر را در کنار پرونده ثبتی آن دارد، آمده که رضایت مالک درباره ثبت این اثر جلب شده است این درحالی بود که این نامه هیچگاه به مالک ابلاغ نشده بود و این عدم ابلاغ در نامه نیز آمده است به همین دلیل مالک سرای دلگشا اعتراض خود را به رئیس میراث فرهنگی وقت برده بود و این، سهل انگاری کارشناسان وقت میراث فرهنگی را به صورت واضح نشان می دهد.

به همین دلیل این بنا در بهمن سال 1388 به حکم دیوان عدالت اداری در پی اعتراض مدیرعامل شرکت دلگشا و مجری پروژه تجاری سازی فاز دو بازار رضا، از فهرست آثار ملی کشور خارج شد.

این اقدام مورد اعتراض سازمان میراث فرهنگی و کارشناسان و علاقمندان هویت تهران قرار گرفت این درحالی است که دیوان عدالت اداری عنوان کرد سازمان در روند ثبت آثار تاریخی تشریفات قانونی را رعایت نمی کند و پرده برداری از این اتفاق دلیلی بر صحت این موضوع است.